|
|
|
English Version
|
Tôi hơi có chút xíu lo sợ khi bắt đầu viết những dòng chỉ dẫn này bởi vì tôi không có bất cứ sách vở hay tài liệu nào để tham khảo về thể thơ và thi luật... Nhưng tôi tin rằng hầu hết những chỉ dẫn là đúng, còn bất cứ sai sót nào rồi sẽ được các bạn tìm và cho tôi biết, phải không? Tất cả những bài thơ dùng làm ví dụ là do chính tôi làm, giữ bản quyền, nếu bạn muốn dùng đến chỉ dẫn hoặc thơ vào nơi nào khác, xin hãy nhớ để tên tôi vào (và địa chỉ web site này nếu có thể) để đền bù tâm huyết của tôi đã bỏ ra... Thơ do bạn làm ra sau khi theo chỉ dẫn trên trang này có thể dùng form mail ở cuối trang này để gởi về cho tôi... Tôi sẽ đăng những bài thơ đó trong một trang dành riêng và sẽ đăng mỗi bài trên trang chính trong một tuần...
Thơ tiếng Việt chia ra làm nhiều thể loại với những luật riêng dành cho mỗi loại... Vài thể loại trong số đó là "Lục Bát", "Song Thất Lục Bát", "Tám chữ", "Bảy chữ", "Sáu chữ", "Năm chữ", và "Bốn chữ"... Thi luật trong trang này bao gồm làm sao để gieo vần bài thơ và làm sao để đặt thanh từ đúng chổ... Thanh: "Bằng" là âm nhẹ nhàng, đầm, bằng phẳng, bao gồm thanh ngang (không dấu, như a), và thanh huyền (à)... "Trắc" là âm trầm bổng lên xuống, bao gồm thanh sắc (á), hỏi (ả), nặng (ạ), ngả (ã)... Vần điệu: bằng thì vần với bằng, trắc thì vần với trắc... "a" không thể vần với lại "á" là một ví dụ... Được rồi, tôi nghĩ đã đến lúc các bạn sẳn sàng để đi vào thi luật của từng thể loại thơ Việt... Tôi sẽ gạch dưới những chữ cần vần với nhau, sẽ làm đậm chữ phải tuân theo luật về thanh bằng trắc, và sẽ in nghiêng những chổ ngoại lệ trong thi luật... Đồng thời, đôi lúc một chữ vừa có thể vần, thanh thì sẽ được vừa gạch dưới vừa làm đậm, và tương tự cho cả in nghiêng trong ngoại lệ nếu có kết hợp trong cùng một chữ... Bạn cũng có thể làm những bài thơ theo thể loại tự do như hầu hết thơ của tôi... Nhưng bạn vẫn phải làm sao để cho thơ của bạn dể nghe, vần điệu một chút, bởi vì đó là lý do tại sao chúng ta gọi là thơ... Bạn có thể học làm thơ từ sách vở, nhưng điều đặc biệt về trang web này của tôi là tất cả bài thơ dùng làm ví dụ ở đây đều do chính tôi làm... Tôi có thể dùng những bài thơ nổi tiếng để làm ví dụ, nhưng tôi thích làm cái web site này bằng những thứ do chính mình làm ra hơn, mặc dù thơ tôi có thể không hay chút nào... Thơ lục bát: Là một thể loại thơ thường dùng trong văn học Việt Nam... Luật căn bản là: Trong câu sáu chữ: từ số 2 là bằng, 4: trắc, 6: bằng Trong câu tám chữ: từ số 2 là bằng, 4: trắc, 6: bằng, 8: bằng (tuy cả 6 & 8 đều thanh bằng, nhưng nếu 6 là ngang thì 8 là huyền, hoặc ngược lại)... Luật vần điệu căn bản là từ cuối câu sáu phải vần với từ số 6 của câu tám... Rồi từ cuối câu tám sẽ vần với từ cuối của câu sáu kế tiếp... "ngày mai ở chốn hẹn
này Cũng có ngoại lệ khi từ thứ nhì của câu sáu có thể là trắc chứ không phải bằng, khi đó câu thơ như thể được ngắt ở giữa... "ánh mắt đó, nụ cười
kia Một ngoại lệ khác nữa là có khi không phải từ số 6 của câu tám vần với từ cuối của câu sáu mà là từ số 4 của câu tám vần với từ cuối cùng của câu sáu... Khi đó, từ số 2 và 6 của câu tám sẽ đổi sang thanh trắc, không còn là bằng nữa... "chia tay bịn rịn luyến
lưu Song thất lục bát: Luật thanh căn bản là: Trong câu bảy đầu tiên: từ số 3 là trắc, 5: bằng, 7: trắc Trong câu bảy thứ nhì: từ số 3 là bằng, 5: trắc, 7: bằng Còn câu sáu và tám thì dùng luật giống như trong "lục bát" bình thường vậy thôi về thanh bằng trắc... Về vần điệu thì từ cuối của câu bảy đầu tiên vần với từ số 5 của câu bảy thứ nhì; từ cuối của câu bảy thứ nhì vần với từ cuối của câu sáu, từ cuối của câu sáu lại vần với từ 6 của câu tám (như trong "lục bát"), rồi cuối cùng là từ cuối của câu tám vần với từ số 5 của câu câu bảy kế tiếp và cứ vậy... Cũng có khi từ cuối của câu tám không vần với từ số 5 mà là số 3 của câu bảy kế tiếp, khi đó bạn phải đổi từ số 3 này từ trắc sang bằng thanh... Đây là một ngoại lệ, cho nên tôi sẽ in chữ nghiêng trong ví dụ để bạn thấy...
"tìm một bóng dáng ngày xưa cũ Thơ tám chữ: Luật thanh căn bản là nếu từ số 3 là trắc thì từ số 5 và từ số 6 đều là bằng rồi từ cuối cùng của câu là trắc... Ngược lại, số 3 là bằng thì 5 và 6 trắc, rồi từ cuối cùng là bằng... Có nhiều cách để tạo vần điệu trong thể thơ này... Cách thứ nhất là vần từng cặp câu một ở từ cuối cùng... Cách thứ hai là vần từ cuối của một câu với từ cuối của câu cách câu đó 1 câu, tức là câu sau của câu kế tiếp... Cách thứ ba là trong mỗi cụm 4 câu thơ, bạn có thể vần 2 câu giữa ở từ cuối, không cần vần 2 câu kia... Có lúc, nếu bạn vần thêm cả từ cuối với từ số 5 hoặc số 6 của câu kế tiếp sẽ làm câu thơ vần điệu hơn... Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ nhất:
"ta lục tìm trong tận những ưu
tư Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ hai, đồng thời áp dụng thêm vần như nói ở trên (từ cuối vần với từ số 5 của câu kế):
"thả trên sóng tình yêu thuyền đơn
độc Hai bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ ba, cũng áp dụng thêm vần (từ cuối vần với từ số 5 hoặc số 6 của câu kế)... Trong bài thơ thứ nhì, tôi cũng vần cả từ cuối của câu thứ nhất với từ cuối của câu thứ 4 để làm bài thơ thêm vần điệu, mượt mà hơn, bạn cũng có thể làm vậy nếu thích:
"trong cõi đời vô tận những vấn
vương
"em theo ta vào đến tận trong
mơ Thơ bảy chữ: Luật thanh căn bản là: Trong những câu lẻ: từ số 2 là bằng, 4: trắc, 6: bằng Trong những câu chẳn: từ số 2 là trắc, 4: bằng, 6: trắc Hoặc áp dụng ngược lại giữa câu chẳn và lẻ... Có 2 cách gieo vần, cách thứ nhất là vần từ cuối của một câu với từ cuối của câu cách câu đó một câu, tức là câu sau của câu kế tiếp... Cách thứ hai là vần từ cuối của câu thứ nhất với từ cuối của câu thứ nhì, và với từ cuối của câu thứ tư; tất cả trong thanh bằng hết... Hai bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ nhất:
"thuở ấy bạn bè chung một lớp
"ta buồn cho nửa đời còn lại Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ nhì:
"em mang nhẫn cưới bước sang ngang Thơ sáu chữ: Tôi không nhớ là có luật về thanh đặc biệt nào cho thể thơ này hay không nữa (ai biết xin chỉ giáo)... Tôi chỉ biết cách gieo vần... Cách thứ nhất là vần từ cuối trong một câu với từ cuối trong câu cách câu đó 1 câu, tức là câu sau của câu kế tiếp... Cách thứ hai là vần từ cuối của 2 câu ở giữa trong cụm 4 câu thơ, không cần vần câu đầu và câu cuối... Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ nhất:
"tôi đọc trong hoàng hôn tím Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ nhì, tôi cũng đồng thời vần cả từ cuối của câu đầu tiên với từ cuối của câu cuối cùng cho bài thơ thêm phong phú vần điệu, bạn cũng có thể áp dụng vào thơ của mình:
"vì sao ta phải chia ly Thơ năm chữ: Luật về thanh cho thể loại này khá đơn giản: nếu từ số 2 là bằng thì từ số 4 là trắc và ngược lại... Có 3 cách gieo vần, cách đầu là vần từ cuối trong một câu với từ cuối trong câu cách câu đó 1 câu, tức là câu sau của câu kế tiếp... Cách thứ nhì là vần từ cuối của 2 câu ở giữa với nhau trong một cụm thơ 4 câu, không cần vần câu đầu và câu cuối... Cách thứ ba là vần từ cuối của những câu thứ nhất, câu thứ nhì, và câu cuối với nhau đều dùng thanh bằng cả... Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ nhất:
"em dang tay vẩy gió Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ hai, tôi đồng thời vần thêm cả từ cuối của câu đầu với từ cuối của câu cuối:
"trong một chiều bơ vơ Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ ba:
"uống vơi ly rượu buồn Thơ bốn chữ: Luật về thanh thì giống y như cho thơ năm chữ, cũng áp dụng vào từ số 2 và từ số 4... Bạn có thể gieo vần với nhiều cách, 3 cách đầu tiên thi giống như trong thơ năm chữ... Thêm một cách gieo vần nữa là vần từng cặp câu một ở từ cuối cùng... Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ nhất (xem luật trong thơ năm chữ ở trên nếu cần):
"ngày xưa còn bé Hai bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ nhì (xem luật trong thơ năm chữ ở trên nếu cần), trong bài thơ mẫu thứ nhì, tôi đồng thời vần cả từ cuối trong câu đầu với từ cuối trong câu cuối để thêm vần điệu:
"em cầm tay tôi
"thơ tím còn đây Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ ba (xem luật trong thơ năm chữ ở trên nếu cần):
"về trước sân trường Bài thơ mẫu của tôi cho cách thứ tư:
"nghe vẻ nghe ve
Bây giờ các bạn đã nắm bắt được luật căn bản về thi luật của những thể thơ thường gặp trong văn học Việt Nam, xin chúc các bạn có những giờ phút thư giãn của riêng mình... Nên nhớ rằng thơ không nhất thiết phải lâm li, bi đát mà có thể là hài hước nữa...
(Nicholas Nghia Nguyen - 6/28/03 - Louisville, Kentucky, US) Hai dòng thơ trên là của người anh họ thân của tôi, Nguyễn Gia Nghĩa... Đây là bài thơ đầu tiên được làm và gởi về cho tôi áp dụng luật thơ trong trang này của tôi, theo thể "Lục Bát" (sáu-tám)... Nếu ai trong các bạn muốn thơ mình làm ra (theo chỉ dẫn trên trang này) đăng trên web site của tôi, xin gởi về cho tôi dùng form mail ở dưới (hay email tôi, hoặc bỏ trong "Bản Tin Chung" tùy theo các bạn thích)...Xin nhớ để tên tuổi (và địa chỉ điện thư của các bạn nếu có thể) để tôi có thể credit cho những bài thơ của bạn... Xin đừng "chôm" thơ của người khác gởi về cho tôi... Nếu tôi muốn đăng thơ sưu tầm thì tự tôi sẽ tìm bài mình thích và đăng trong trang thơ tình Việt Nam... Còn ở đây tôi chỉ muốn được đăng những bài thơ làm ra dựa theo chỉ dẫn của tôi trên trang này...
|
"Môi hồng nở hé nụ cười